Opactwo cystersów Naszej Miłej Pani w Vyšším Brodě to jedyny działający obecnie męski klasztor cystersów w Republice Czeskiej. Jest to jeden z najważniejszych zabytków kultury Czech Południowych. Słynny szumawski klasztor założył w 1259 r Vok z Rožmberka. Zgodnie z legendą było to z wdzięczności za cudowne ocalenie szlachcica z burzliwych wód Wełtawy, kiedy poprosił o pomoc Pannę Marię. Opactwo to skarbnica wielu kosztowności. Wymienić można np. jeden z najważniejszych zabytków sztuki złotniczej – 70 cm Krzyż Závišy (Závišův kříž) z czystego złota, ozdobiony kamieniami szlachetnymi i perłami najwyższej jakości. W krzyżu schowano relikwię krzyża, na której umarł Jezus Chrystus. Krzyż Závišy należy do najcenniejszych klejnotów w Republice Czeskiej (pozostałe to czeskie klejnoty koronacyjne z koroną świętego Wacława i relikwiarz św. Maura). Kolejnym wyjątkowym przedmiotem jest znany obraz Panny Marii Miłosierdzia, nazywany „Vyšebrodską madoną”, przed którym każda modlitwa ma rzekomo wyjątkową moc. Warto wspomnieć także o zachwycającej rokokowej bibliotece zawierającej ponad 70 tys. woluminów, która jest trzecią największą biblioteką klasztorną w Republice Czeskiej.
Ciekawostka:
Pod prezbiterium klasztornego kościoła Wniebowzięcia NMP znajduje się główny grobowiec rodu Rožmberków, gdzie spoczywa niemal 40 członków rodu. Legenda głosi, że rožmberscy władcy pochowani są tutaj w pozycji siedzącej, na złotych tronach. Badania prowadzone w czasach współczesnych przy pomocy sondy obalił ten mit, przyniosły jednak nieoczekiwane informacje, które prezentowane są w formie multimedialnej wystawy.