W 1251 r. Przemysł Ottokar II zdecydował się na założenie ośrodka władzy królewskiej. Niedaleko ważnego brodu wytyczył kwadratowy rynek z bokiem o długości 133 . Założenie miasta miało miejsce w 1265 r., bardzo szybko usadzili się tu kupcy i rzemieślnicy, którzy stworzyli fundament prosperującego miasta. Niedaleko rynku z Fontanną Samsona stoi Czarna Wieża z 225 schodami, katedra św. Mikołaja i wiele renesansowych i barokowych domów z arkadami, pasażami czy wąskimi uliczkami prowadzącymi na wszystkie strony świata. Niedaleko znajdują się np. odnowione w 2007 r. Masné krámy, gdzie do dziś można zobaczyć stoiska rzeźników.
Między Budziejowicami i Linzem powstała pierwsza kolej konna. Pod koniec XVIII w. przedsiębiorcy Hardtmuthowie założyli we Wiedniu fabrykę ołówków, którzy potem przenieśli ją do Czeskich Budziejowic. Ich produkty sprzedawane są dziś na całym świecie przez firmę Koh-i-Noor Hardtmuth.
Browar Budějovický Budvar założono w 1895 r., ale tradycja warzenia piwa sięga aż XIII w. Niektóre znane na całym świecie restauracje (np. wiedeński Schweizerhaus) sprzedają wyłącznie piwo tej marki.
Przedstawicielem współczesnej architektury jest funkcjonalistyczna willa przedsiębiorcy Zátki niedaleko Długiego Mostu (Dlouhý Most). Przez centrum prowadzi aleja Na Sadech. Uwagę zwraca z pewnością grupa rzeźb Humanoidi, która ozdabia początek ulicy Lannova třída zmierzającej w kierunku dworca. W 2011 r. w centrum miasta otwarto Przystań Lanny (Lannova loděnice), w ten sposób dokończony został pierwszy etap drogi wodnej po Wełtawie między Czeskimi Budziejowicami i Hluboką nad Vltavou, skąd prowadzi droga wodna do Týna nad Vltavou.
Znani mieszkańcy i rodacy:
Przemysł Ottokar II (ok. 1233–1278) – czeski król, nazywany „królem żelaznym i złotym”, założyciel miasta, swego czasu najpotężniejszy władca w Europie; zmarł w bitwie pod Suchymi Krutami.
Vojtěch Lanna (1805–1866) – przedsiębiorca, przemysłowiec i budowniczy, znany akcjonariusz kolei konnej Czeskie Budziejowice – Linz, którą zarządzał w latach 1835–1846. Handlował także w przemyśle drewnianym, brał udział w rozwoju kladeńskich kopalni węgla i realizował wiele projektów wodnych i kolejowych. Był współzałożycielem szkoły artystycznej UMPRUM w Pradze.
Czy wiesz, że...
w miejscu dzisiejszej Fontanny Samsona stał średniowieczny pręgierz, na którym karano nieuczciwych rzemieślników?
Wskazówka od nas:
W mieście znajdują się też ważne instytucje kulturalne. W Czeskich Budziejowicach ma siedzibę Teatr Południowoczeski z czterema zespołami (teatr dramatyczny, opera, balet, Mały Teatr) oraz centrum edukacyjne Atelier 3D. Letnia scena Teatru Południowoczeskiego ma siedzibę w Teatrze Pałacowym z obrotowym audytorium w Czeskim Krumlovie. W mieście znajduje się także Południowoczeska Filharmonia Kameralna z niedawno wyremontowaną salą koncertową.